Cengiz Han, tarihteki en büyük imparatorluklardan olan Moğol İmparatorluğu’nun kurucusu ve hükümdarıydı. Bu imparatorluk Pasifik Okyanusu’ndan Ukrayna’ya kadar uzanıyordu ve İpek Yolu’nun gelişmesini sağladı. Ayrıca Cengiz Han, güvenilir posta hizmeti, kağıt para, dini özgürlük ve diplomatik dokunulmazlık gibi sistemlerin kurulmasına da yardımcı oldu. 1227’de öldü ve imparatorluğunu bıraktığı varisleri daha da fazla toprak fethetmeye devam etti.
Böyle muazzam bir figürün mezarı için anıtlar ve efsanevi yapılar kurulabileceğini düşünebilirsiniz. Ancak Cengiz Han’ın ölümü hakkında çok az şey biliniyor ve mezarının yeri hakkında neredeyse hiçbir bilgi yok.
Cengiz Han nasıl öldü; mezarı nerede?
Tabii ki ölümüyle ilgili birçok farklı hikaye var. Çin ordularıyla yapılan bir savaşta atından düşerek yaralandığına dair anlatılardan Batılı bir Xia (Şia) prensesi tarafından yatağında öldürüldüğüne kadar çok sayıda farklı ve bazıları fantastik sayılabilecek hikayeler bulunuyor.
Ancak bu söylentilerin çoğunun ölümünden sonra ortaya çıktığı ve ailesine ve takipçilerine gerçeği bir sır olarak saklamaları talimatı verildiği düşünülüyor. Temel olarak bu gizlilik, mümkün olan en kötü zamanda meydana gelen ölümden kaynaklanıyordu. Cengiz Han, 20 yıldır hazırlanılan Batı Xia fethinin çok önemli bir aşaması sırasında hayatını kaybetti.
Tarihsel-tıbbi açıdan bakıldığında, 18 Ağustos ile 25 Ağustos 1227 tarihleri arasında kendisini iyi hissetmediği ve 8 gün sonra öldüğü bildirildiği için ölümü çok daha sıradan bir hastalık kaynaklı olabilir.
Gizlice gömülmek istenmesi nedeniyle, ordusunun cenazesini taşıması sırasında, yolda karşılaşan herkesin öldürüldüğüne inanılıyor. Xiongnu Krallarının gömme uygulamaları takip edilmiş olsaydı, yaklaşık 20 metre derinlikte bir kütük odasında işaretsiz bir mezara gömülecekti.
Daha sonra ordunun, herhangi bir izi yok etmek için mezarın üzerinde 1.000 at sürdüğü iddia ediliyor. Böylelikle tamamen gizlenen konum, fiziksel araştırmaları veya mezar soygununu imkansız hale getirdi.
Ayrıca Moğolistan halkının en azından bir kısmı için Han’a karşı dini bir saygı duyulduğundan dolayı yeri gizli tutmayı tercih eden bazı insanlar var ve bazıları da, mezar yerinin bir sır olarak kalmasını istediği için saygı duyulması gerektiğini düşünüyor.
Teori ve anlatılardan biri, mezarın Hentii dağlarında, Burkhan Haldun olarak adlandırılan bir zirvede olabileceği yönünde. Han’ın bir zamanlar o dağda düşmanlarından saklandığı ve ölümünde geri döneceğine söz verdiği düşünülüyor. Ancak bu teorinin hala tartışmalı olduğunu ve tarihsel olarak Burkhan Khaldun olarak adlandırılan beş dağın daha olduğunu gösteren kanıtlar bulunduğunu belirtmekte fayda var.
Son zamanlarda, bilim insanları yerleri bulmak için daha modern teknolojileri kullanmaya çalıştılar. PLOS ONE’da yayınlanan bir makale, bir uydu araması yoluyla Cengiz Han’ı bulmak için kitle kaynaklı (30.000 saat katkıda bulunan 10.000’den fazla çevrimiçi gönüllü) destek kullanılmaya çalışıldı. 6.000 kilometrekareyi incelediler ve mezarın kendisini değil ama birçok farklı arkeolojik kalıntı buldular.
Kısacası, Cengiz Han’ın mezarı asla bulunmayabilir ve belki de son isteğinin gizlilik olduğu düşünüldüğünde, bu şekilde kalması daha doğru olabilir…
