Katarakt, gözünüzün normalde şeffaf olan merceğinin bulanıklaşmasıdır. Hepimizin göz içinde doğuştan sahip olduğu bir mercek (lens) vardır. Mercek ve lens, halk arasında ve tıbbi dil olarak farklı isimlerle anılmakta ama her ikisi de aynı dokuyu ifade etmektedir. Gözümüzün içindeki mercek, şeklini değiştirerek gözün mesafelere göre net görmesini sağlar. Başka bir deyişle, çeşitli mesafelerdeki nesnelerin net görüntülerini oluşturmak için, görme hücrelerinin olduğu retinaya net olarak gönderilmesini sağlar. Mercekten gelen görüntü bulanık olduğu sürece retinadan taşınan görüntü de bulanık olacaktır. Gözün diğer tabakaları tam anlamıyla sağlıklı olsa da sadece merceğin bulanık olması kişinin görmesini engeller.
Kataraktı olan insanlar için gördükleri dünya, biraz buzlu veya buğulu bir pencereden bakmak gibidir. Kataraktın neden olduğu bulanık görme, okumayı, araba kullanmayı (özellikle geceleri) veya bir arkadaşın yüzündeki ifadeyi görmeyi zorlaştırabilir.
Kataraktların çoğu yavaş gelişir ve erken görme duyunuzu bozmaz. Ancak zamanla, katarakt sonunda görüşünüzü etkiler, hayat kalitenizi değiştirir.
Kata riskinizi artıran faktörler şunları içerir:
KATARAKT NEDENLERİ
Merceğimizin içinde bir takım yapıtaşları vardır bunlardan en önemlileri proteinler ve sudur. Gözdeki proteinler, merceğin retinaya net görüntüler göndermesini engelleyen kümeler oluşturduğunda yada yapısal değişime uğradığında katarakt başlar. Yaşla ya da aşağıda sayacağım tıbbi nedenlerle merceğin su içeriği azalırken suda çözünmeyen proteinlerin miktarı artar. mercek sertleşir, esnekliği ve saydamlığı azalır. Yaşla merceğin saydamlığının azalması aslında normal yaşlanma sürecinin bir parçasıdır.
Katarakt gelişmeye devam ettikçe, bulutlanma yoğunlaşır ve merceğin daha büyük bir bölümünü içerir. Katarakt, görüntünün mercekten geçerken dağılıp görüntünün retinanıza ulaşmasını engeller. Sonuç olarak, görüşünüz bulanıklaşır.
Katarakt genellikle her iki gözde de gelişir, ancak eşit olarak gelişmez. Bir gözdeki katarakt diğerine göre daha ilerlemiş olabilir ve gözler arasında görme farklılığına neden olabilir
Katarakt riskinizi artıran faktörler şunları içerir:
-
İlerleyen yaş
-
Travma
-
Diyabet
-
Güneş ışığına aşırı maruz kalma
-
Sigara içmek
-
Obezite
-
Yüksek tansiyon
-
Önceki göz yaralanması veya iltihabı
-
Önceki göz ameliyatı
-
Kortikosteroid ilaçların uzun süreli kullanımı
-
Radyoterapi
-
Aşırı miktarda alkol içmek
-
Yaşlılık kataraktının nedeni karmaşık olup hala tam olarak aydınlatılmamıştır. Merceğin ağırlığı ve kalınlığı yaşla beraber artıp uyum gücü azalır.
KATARAKT BELİRTİLERİ
-
Kataraktın ve belirtilerinin gelişimi genellikle yavaş oluşan bir süreçtir.
-
Bulanık görme; İlk başta, bir kataraktın neden olduğu görüşünüzdeki bulanıklık, göz merceğinin yalnızca küçük bir bölümünü etkilendiği için herhangi bir görme kaybının farkında olmayabilirsiniz. Katarakt ilerledikçe, merceğinizin daha fazla bulanıklaşmasına neden olur ve mercekten geçen görüntüyü bozar. Bu, daha belirgin şikayetlere yol açabilir. Öncelikle uzak görüş sonrasında da yakın görüşünüz de bozulur. Burada genel olarak hastaları yanıltan bir durum söz konusudur; kataraktın gelişimi ile beraber miyopi artar ve hasta yakını kısa süreliğine eskiye nazaran daha iyi görmeye başlayabilir. Ancak kataraktın ilerlemesi ile hem uzak hem yakın görme belirgin olarak bozulur.
-
Renk görmede değişiklikler: hastalar genelde renkleri daha soluk ve sarımsı görürler ve ameliyat sonrası hastaların ilk tarif ettiği renklerin canlandığıdır.
-
Okuma ve diğer aktiviteler için kişi daha parlak ışığa ihtiyaç duyar. kataraktlı mercekten ışığın geçişi daha az olduğu için kişi eskiye nazaran daha çok ışığa ihtiyaç duyar
-
Parlak ışıkta görmede problemler (gece araba ışıkları). Merceğin içindeki kataraktlı alanlar merceğin her yerinde aynı değildir ve bulanık ve saydam alanlardan ışıklar geçerken farklı kırılmalara uğrar, bu da kamaşmaya ışıklarda dağılmaya neden olur. Ayrıca kişi ışıkların etrafında “haleler” gördüğünden şikayet eder
-
Ağrı olmaz. Gözümüzün içindeki mercek damarsız ve sinirsiz bir yapıya sahiptir, o nedenle katarakt gelişimi sırasında herhangi bir ağrı söz konusu değildir.
-
Gözlük veya kontakt lens reçetesinde sık sık değişiklikler
-
Tek gözde çift görme
Ne zaman bir doktora görünmeli
-
Görüşünüzde herhangi bir değişiklik fark ederseniz, çift görme, ışıklarda dağılma söz konusu ise göz muayenesi için randevuzu alın.
KATARAKTIN TİPLERİ
Kataraktlar yaşa bağlı olarak 3 başlık altında incelenir
Çocukluk çağı Kataraktı: Doğuştan itibaren her yaştaki çocukta ortaya çıkabilen kataraktlardır. Doğuştan itibaren yukarda bahsedilen lens içindeki su ve proteinlerin dengesinin bozulması ile meydana gelir. Bu kataraktlar anne karnında geçirilen bir enfeksiyon veya travmaya bağlı olabilir, yada genetik olabilir.
Orta yaş dönemi Kataraktı: Göziçi geçirilen enfeksiyonlara, travmaya, kullanılan ilaçlara yada bazı sistemik hastalıklara bağlı ortaya çıkan erken dönem kataraktlardır.
Yaşlılık kataraktı: En sık görülen katarakt tipidir. Yaşlanmanın doğal bir süreci olarak ortaya çıkar
KATARAKTIN TANISI
Doktorunuz katarakt olup olmadığını kontrol etmek ve görüşünüzü değerlendirmek için kapsamlı bir göz muayenesi yapacaktır.
İlk aşama, görüşünüzü farklı mesafelerde kontrol etmek için bir görme testidir.Bu test, görüşünüzün keskinliğini ve netliğini değerlendirir. Her göz, farklı boyutlardaki harfleri görme yeteneği açısından ayrı ayrı test edilir.
Biyomikroskobik muayene: Göz doktorunuz kornea, iris, lens ve gözün önündeki ve arkasındaki diğer alanları inceleyecektir. Özel bir mikroskop olan biyomikroskop gözün tüm tabakalarındaki anormallikleri tespit etmeyi kolaylaştırır.
Göziçi basıncınız ölçülecek katarakt dışında glokom gibi başka anomallikler olup olmadığı da test edilecektir. Doktorunuz ayrıca retina ve görme sinirinizi incelemek için gözbebeklerinizi büyütmek için gözlerinize damlalar koyacaktır. Bu, gözünüzün arkasındaki optik sinir ve retinada hasar olup olmadığını kontrol etmeyi kolaylaştırır.
Doktorunuzun yapabileceği diğer testler, parlamaya karşı hassasiyetinizi ve renkleri algılamanızı kontrol etmeyi içerir. Gerek görürse farklı testleri de içerebilir
KATARAKT TEDAVİSİ
Kliniğe ve hastanın beklentisine göre (sosyal durumu, mesleği, yaşı) katarakt tanısı konan tüm hastalarda, tek tedavi cerrahidir. Kataraktı engelleyecek durduracak herhangi bir ilaç tedavisi yoktur. Kataraktın ilerlemesi, ameliyatlık seviyeye gelme süresi herkesin kişisel yapısal özelliklerine bağlıdır.
KATARAKT AMELİYATI
Katarakt ameliyatı sırasında, göz cerrahınız gözünüzün bulanık doğal merceğini çıkaracaktır. Başta anlattığım gibi kişinin doğal merceği cisimlerin net görülmesini ve farklı mesafelerdeki cisimlerin odaklanmasını sağladığı için kişinin fonksiyonunu kaybetmiş bulanıklaşmış merceği çıkarıldığında yerine yapay bir mercek takılması gerekecektir. Bu yeni merceğe göz içi lens (veya GİL) adı verilir. Katarakt ameliyatı olmaya karar verdiğinizde, doktorunuz sizinle GİL’ler ve nasıl çalıştıkları hakkında konuşacaktır.
Katarakt, insanların görüşlerini kaybetmelerinin çok yaygın bir nedenidir, ancak tedavi edilebilir. Siz ve göz doktorunuz katarakt şikayetlerinizi tartışmalısınız. Katarakt ameliyatına hazır olup olmadığınıza birlikte karar verebilirsiniz.
Ancak tek istisnası vardır ki doğuştan kataraktlarda cerrahi acildir. Çünkü doğuştan kataraktlar görsel sistemin geliştiği ilk 0-7 yaş arasında alınmadığı takdirde görsel sistem bulanık olarak görmeye alışacak bu durum göz tembelliğine sebep olacak ve ilerde katarakt alınsa bile çocuğun görmesi düzelmeyecektir.
Katarakt ameliyatı geçiren kişilerde yıllar sonra görmeleri tekrar bulanıklaşabilir. Hastalar bunu tekrar katarakt gelişti olarak algılayabilir ancak göziçi merceği alındığı için ve katarakt merceğin bir hastalığı olduğu için katarakt asla bir daha gelişmez. Bunun nedeni genellikle göz kapsülünün yani kataraktı saran zarın bulanıklaşmasıdır. İlk 6 ay bu zarın yerinde durması ve lensi tutması çok önemlidir ancak 6 ay içinde göziçi merceği bulunduğu yere yapıştığı için artık bu zara gerek kalmaz. Göz doktorunuz bulanıklaşmış kapsülü açmak ve net görmeyi sağlamak için bir yag-lazer kullanabilir. Buna kapsülotomi denir. Kapsülotomi sonrası kişi tekrar net görmeye kavuşabilir.
KATARAKTIN ÖNLENMESİ;
Katarakt oluşumunu durduracak hiçbir şey garanti edilmez. Çoğu zaman, biz yaşlandıkça ortaya çıkarlar.
Bununla birlikte, aşağıda listelenen bazı risk faktörlerini sınırlayabilirseniz, katarakt gelişme hızını yavaşlatabilirsiniz.
• Gözlerinizin güneşin UV radyasyonuna maruz kalmasını azaltmak için gündüz güneş gözlüğü takmak.
• Sigarayı bırakmak.
• Yürüme gibi hafif fiziksel aktivite olsa bile, sağlıklı beslenme ve egzersiz rejimini sürdürme.
• Diyabet veya hipertansiyon gibi bir arada var olan durumların etkilerini yönetmek ve bu hastalıkları kontrol altında tutmak.
• Gelişen kataraktın mümkün olduğunca erken teşhis edilmesini sağlamak ameliyat zamanlamasını geciktirmemek için sık sık göz muayenesi yaptırmak.
